માનસ કાલિકા મહેશ એન.શાહ કથા ક્રમાંક-૯૪૪ દિવસ-૧ તા-૫ ઓક્ટોબર
દંતકથારૂપી ગોકર્ણની ભૂમિ પર મંડાઇ કાલિકા કથા
આપણું સૌભાગ્ય છે કે રામચરિતમાનસે આપણને પકડ્યા છે.
રામચરિત માનસનાં લગભગ દરેક પાત્ર શક્તિની નહિ,ભક્તિની માંગ કરતા દેખાય છે.
દશરથ જીવનભર વિષાદમાં,હનુમાનજી આજીવન વૈરાગ્યમાં,જનક વિચારોમાં અને રામ જીવનભર વિનોદમાં જ જીવ્યા.
કથા બીજપંક્તિઓ:
મહામોહુ મહિષેસુ બિસાલા;
રામકથા કાલિકા કરાલા.
રામકથા સસિ કિરન સમાના;
સંત ચકોર કરહિ જેહિં પાના
-બાલકાંડ.
મા અંબાનાં આસ્થાનાં તહેવાર શારદીય નવરાત્રિનાં નવલાં દિવસોમાં દક્ષિણની કાશી ગણાતાં મહાબલેશ્વર,શિવને સમર્પિત ભૂમિ ભદ્રકાલી કોલેજ ગ્રાઉન્ડ ગોકર્ણ-કર્ણાટકથી ક્રમમાં ૯૪૪મી રામકથાનો આરંભ થયો.
આરંભે સદવિચાર પ્રેરક એવાં મુરલીબાબાએ-આઠ વરસ અગાઉ આ ભૂમિ માટે સાહજિક સરસ લાગણી વ્યક્ત કરેલી,ને બાપુએ કર્ણનો વિશેષ મહિમા ધરાવતી ભૂમિ પર કથાગાન કરવાનો ભાવ વધાવીને બધી ગોઠવણ કરી દીધી-એવો પોતાનો ભાવ વ્યક્ત કર્યો.
બાપુએ ભગવાન મહાબલેશ્વરની કૃપાથી તન-મનનેં પવિત્ર કરનાર તીર્થમાં મહાકાલ અને મહાકાલીની કૃપાથી કથા આયોજનની પ્રસન્નતા સાથે મુખ્ય મનોરથી રાજુભાઇ પરિવારને યાદ કરીને કથા વિષય બાબત વાત કરી.યાજ્ઞનવલ્ક્યએ બાલકાંડમાં કહેલી પંક્તિઓનું ગાન કરીને કહ્યું કે કાલિકાને અષ્ટભુજાઓ છે.નવદુર્ગાને અષ્ટભુજાઓ છે.રામચરિતમાનસમાં સર્વ શબ્દ છે,સર્વ એટલે પૂર્ણ,બધું જ.
નવરાત્રિમાં ૯નો અંક પૂર્ણાંક.રામચરિતમાનસ-આ આઠ અક્ષર.
ભગવાન શિવને પૂછાયું કે આપના યુગલ સ્વરૂપોમાં ભવાનીનાં નવ રૂપ,તો રામચરિતમાનસ આઠ અક્ષરનું કેમ?શિવજીએ કહ્યું કે હું અષ્ટમૂર્તિ છું. મહાશક્તિઓની ભુજાઓ આઠ છે.
બાપુએ ગાયનાં વિવિધ અંગો: આંખો,કર્ણ, ચરણ-ખરી-ગોપદ,શિંગડા,ગુદડી,આંચળ,પૂંછ દરેકનું વિશેષ મહત્વ છે એમ જણાવ્યું.
તુલસીદાસજીએ પણ રામકથાને શૈલપુત્રી કે કુષ્માંડા કે દુર્ગા નહિ કાલિકા કહી છે એ પણ સંકેત છે.
મહાસરસ્વતી બ્રહ્મા સાથે જોડાયેલી-સર્જનની શક્તિ,મહાલક્ષ્મી પોષણ કરનાર અને મહાકાલી અનાવશ્યકનો સંહાર કરનાર શક્તિ છે.
બાપુએ કહ્યું કે કદાચ અતિ વિશાલ સાથે સૌમ્યતાથી વર્તી ન શકાય.સમુદ્ર,આકાશ,રાવણ-મોહ અને મહિષાસુર-મહામોહ,આ બધા અતિ વિશાળ છે ત્યાં કાલિકા કઠોર જ બરાબર છે.
રામચરિત માનસનાં લગભગ દરેક પાત્ર શક્તિની નહિ,ભક્તિની માંગ કરતા દેખાય છે.શક્તિ કઠોર બનાવે છે,વિઘટનકારી,વિનાશકારી બનાવે,અહંકારી બનાવે છે.
રામચરિતમાનસનાં નારીપાત્રોમાં કૌશલ્યા આજીવન વિવેકમાં જીવ્યા,સુનયના વિચારોમાં,શૂર્પણખા વિલાસમાં,મંદોદરી વિષાદમાં,શબરી વિશ્વાસમાં જ જીવ્યા.દશરથ જીવનભર વિષાદમાં,હનુમાનજી આજીવન વૈરાગ્યમાં,જનક વિચારોમાં અને રામ જીવનભર વિનોદમાં જ જીવ્યા.
મંગલાચરણનાં સાત મંત્રોમાં વિવિધ વંદનાઓ બાદ સોરઠાઓમાં પંચદેવોની વંદના કરવામાં આવી.પાંચમાં સોરઠામાં ગુરૂવંદનાનું ગાન થયું.
બાપુએ કહ્યું કે આપણું સૌભાગ્ય છે કે રામચરિતમાનસે આપણને પકડ્યા છે,આપણે માનસને પકડ્યું હોત તો ક્યારનું છૂટી જાત.
ગુરુવંદના બાદ વિવિધ વંદનાઓ પછી હનુમાનજીની વંદનાનું ગાન કરી આજની કથાને વિરામ અપાયો.
કથા વિશેષ:
શું છે ગોકર્ણ ભૂમિની દંતકથા
ગોકર્ણ મંદિરની અદ્ભુત દંતકથા-રાવણ,લંકાના રાક્ષસ રાજા,મહાબળેશ્વર મંદિરનાં માત્ર શિવલિંગ સાથે જ નહીં પરંતુ ગોકર્ણના ભદ્રકાલી મંદિર સાથે પણ જોડાયેલી છે.દંતકથા સ્થાનના નામ “ગોકર્ણ”ની વ્યુત્પત્તિ પણ આપે છે.
રાવણની માતા,ભગવાન શિવના કટ્ટર ભક્ત,તેમના પુત્રને સમૃદ્ધિ લાવવા માટે શિવલિંગની પૂજા કરી રહી હતી.સ્વર્ગના ભગવાન ઇન્દ્ર ,જેને આ પૂજાની ઈર્ષ્યા આવી,તેણે શિવલિંગની ચોરી કરી અને તેને સમુદ્રમાં ફેંકી દીધી.રાવણની વિચલિત માતાએ ભૂખ હડતાળ કરી કારણ કે તેની શિવની ભક્તિમાં વિક્ષેપ પડ્યો હતો.
ત્યારબાદ રાવણે તેની માતાને વચન આપ્યું કે તે ભગવાન શિવના નિવાસસ્થાન કૈલાશ પર્વત પર જશે અને તેની પૂજા માટે મુખ્ય આત્મલિંગ પોતે જ લાવશે.રાવણે ભગવાન શિવને પ્રસન્ન કરવા કૈલાશ પર્વત પર કઠોર તપસ્યા કરી અને પોતાના મધુર અવાજમાં શિવની સ્તુતિ(શિવ તાંડવ સ્તોત્રમ)પણ ગાયું.તેણે પોતાનું માથું પણ કાપી નાખ્યું,તેની ચામડી અને આંતરડામાંથી દોરેલા દોરાઓથી વીણા બનાવી. ભગવાન શિવ પ્રસન્ન થયા અને તેમની સમક્ષ હાજર થઈને ઈચ્છા પૂછી.રાવણ તેના વરદાન તરીકે આત્મલિંગને વિનંતી કરે છે.રાવણની ઈચ્છા મુજબ ભગવાન શિવ તેને વરદાન આપવા માટે સંમત થાય છે કે આત્માલિંગને કોઈ ચોરી કે દૂર કરી શકે નહીં, આ શરત સાથે કે જ્યાં પણ આત્મા-લિંગને જમીન પર મૂકવામાં આવશે,તે સ્થાન પર તે કાયમ માટે જડશે.વરદાન મેળવીને,રાવણે લંકા તરફ પાછા ફરવાનું શરૂ કર્યું.
રાવણ ગોકર્ણની નજીક આવી રહ્યો હતો ત્યારે ભગવાન વિષ્ણુએ સંધ્યાનો દેખાવ આપવા માટે સૂર્યનો નાશ કર્યો.રાવણને હવે તેની સાંજની ધાર્મિક વિધિઓ કરવાની હતી પરંતુ તે ચિંતિત હતો કારણ કે તેના હાથમાં આત્મલિંગ હોવાથી તે તે કરી શકશે નહીં.આ સમયે, ભગવાન ગણેશે બ્રાહ્મણ છોકરાનાં વેશમાં તેમના પર આરોપ મૂક્યો.રાવણે તેને વિનંતી કરી કે જ્યાં સુધી તે તેની ધાર્મિક વિધિઓ ન કરે ત્યાં સુધી આત્મલિંગને પકડી રાખો,તેને જમીન પર ન મૂકવા કહ્યું.ગણેશે તેની સાથે સોદો કર્યો કે તે રાવણને ત્રણ વાર બોલાવશે અને જો તે સમયની અંદર રાવણ પાછો નહીં આવે,તો તે આત્મા-લિંગને જમીન પર મૂકશે.
ગણેશજીએ ઝડપથી ત્રણ વાર બૂમ પાડી પરંતુ રાવણ નિર્ધારિત સમયમાં આવી શક્યો નહીં.રાવણ પાછા ફરે તે પહેલાં જ,ભગવાન ગણેશે આત્મલિંગને જમીન પર મૂક્યું,રાવણને છેતર્યો અને તેની ગાયો સાથે દ્રશ્યમાંથી ગાયબ થઈ ગયા.ત્યારે રાવણે એક માત્ર ગાયનો પીછો કર્યો,જે ભૂગર્ભમાં જઈ રહી હતી.જો કે,તે ગાયના કાનને પકડવામાં સફળ રહ્યો, કારણ કે ગાયનું બાકીનું શરીર જમીનની નીચે ગાયબ થઈ ગયું હતું.આ કાન હવે પેટ્રિફાઇડ સ્વરૂપમાં જોવા મળે છે.આ સ્થાનને “ગોકર્ણ”નામ આપ્યું છે. “ગોકર્ણ” શબ્દનો અર્થ “ગાયનો કાન” થાય છે.જ્યાં સંસ્કૃતમાં ગૌનો અર્થ “ગાય” અને કર્ણનો અર્થ “કાન” થાય છે.
તે પછી રાવણે શિવલિંગને ઉપાડવાનો ઘણો પ્રયાસ કર્યો પરંતુ તે નિષ્ફળ ગયો.રાવણ પણ બેહોશ થઈ ગયો હતો.ત્યારબાદ તેણે આત્મલિંગને “મહાબળેશ્વર”(જેનો અર્થ-સર્વશક્તિમાન)નામ આપ્યું
આ દંતકથા અનુસાર,આ સ્થાન હવે ત્રણ દૈવી અસ્તિત્વ ધરાવે છે:ગોકર્ણ,ગાયના કાન;આત્મલિંગ અથવા શિવલિંગ-જે મહાબળેશ્વર મંદિરમાં દેવીકૃત છે ;અને દેવી ભદ્રકાલી-જે હવે ગોકર્ણના અભિન્ન દૈવી પૂજા સ્થાનો છે.